Ik heb de miest beveurrechte positie met wat ze veur mij in mekaar flanst. Harm Dijkstra (63) oet Slien is de schriever, de bedenker en de regisseur van de Vlinderprinses.
Waor lig zien hart?
Behalve schriever, bedenker en initiatiefnimmer is e ook zanger, acteur, regisseur en prissentator. Een hiel veulziedig man. Wat bin ij ‘t miest? “Goeie vraog Gienus”, zeg Harm, “Ik vin schrieven en dinger bedenken wal hiel arg mooi um te doen, met taol stoeien en um mèensen te typeren. As ik het in een volgorde moet zetten vin ik eigenlijk het schrieven wal het mooiste. Dat doe’k geern. Ik weet oet ervaring dat zölf optreden en zingen wat ik met Roelof doe ok heerlijk is um te doen. Misschien daorum umda’k beide al leuk vin, kuj der ok wat bij veurstellen hoe of ’t is um een tenielstuk of een musical te maken. Ik heb lol an ’t maken en dan moej ok vergeliekbare types metmaakt hebben. Dan hej zun formele börgmister en zun boerenwetholder der bij, die veul dinger nog leren möt, deftig prebeert te weden mar dat eigenlijk niet is. Daor kan ik lekker over fantaseren”.
Schrieven is een raar proces
Waor woj deur inspireert? “Ja de mèensen die aj kent en tegenkomt. Je komt honderddoezenden mèensen in je leven tegen en daor goj met an ’t fantaseren. Schrieven is een raar proces. Daor kuj gien cursus veur volgen, daj zo iniens een goeie schriever bint”.
Waor begunt het met? Hoe begun i’j met schrieven? Harm: “het begunt met ’n idee. Nao ‘De Toorn van Thunaer’ har ik arg veul zin um nog ies zuks weer te doen”
Haj dan een zeker moment daj zaten te mijmeren en kunt zeggen toen was ik daor en toen?
Harm vertelt dat e ’t mooi vindt um met een bestaond historisch underwarp met an de slag te gaon. Hej wat met geschiedenis, vraog ik hum? “Zeker”, zeg Harm, ik vin geschiedenis prachtig en dat is ok een kwestie van kunnen inleven in hoe was dat vrogger. Zun hunebed beveurbeeld, het idee dat dat daor zes-, zevendoezend jaor leden deur mèensen op mekaar stapeld is en dat die energie der nog aal lig van de iene stien op de aander. En hoe leven die mèensen, dat vin’k zo fascinerend. Mar goed, zun Vlinderprinses net zo, dat vin’k ok een fascinerend verhaal. Die mooie grafgiften die hier vot kwamen in de 6e ieuw nao Chr., de hiel vrogge Middeleeuwen. Wat was dat veur een mèens?? Daor kuj naor gissen. Misschien was ’t wal een priesteres. Ik heb toevallig veurig jaor een boek lezen over ’t ontstaon van die hiele Vikingcultuur en dat inspireert dan ok”.
Vlinder en kinder
“Al vrij gauw kreeg ik ’t idee van die prinses van Zweel, dat is wal een mooi underwarp. En dan met name die vlinder vin ik dan mooi”, zo zeg Harm.
Harm legt oet: “Ja, en dan goj toch ies even wat studie doen. Wat is precies vunnen en hoe zat dat precies in mekaar. Ik heb wat informatie ophaalt van Jan Warmolts oet Zweel, die helaas al overleden is”. Hij vervolgt: “En ik wol gien Middeleeuws stuk doen. Mar stel je veur dat iemand in 1952 zun golden vlinder vindt en zun vlinder is dan het symbool van dinger die mooi bint: mooie vörm, prachtige kleuren, vredelievend en een vlinder kan niet prikken. Zuj zuks dan gebroeken kunnen? Zo begunt de fantasie, een beetie Aladin-achtig verhaal. Der komp ruzie en zun vlinderfiguur kan dat misschien oplössen ofzo. En dan 1952, 7 jaor nao de oorlog. En de NSB is een verhaal. Dat bint gevuulige underwarpen veur de generatie der nao en zölfs veur de generatie daor weer nao. Mien heufdgedachte was: ik gao allemaol rebulie en frictie creëren, ruzie en ofguunst en dan möt die vlinderfiguur preberen op ’n hiele mooie manier dat ze wat toveren kan. Zij tovert de goegemeente um tot kinder. Dus nog meer fantasie. En dan hej al een paar hoekpaolen van wat kaant aj op wilt”.
Hej de lijn ok deurtrökken naor de huidige tied? “Ja der is now in de wereld natuurlijk ok veul an de haand”, reageert Harm, “nim Oekraïne. Zun Poetin is toch een rare knuppel met zien oorlog en rare ideeën. Mar die man hef toch ok kinder waor e wies met is? Nou ja, elk mèens hef meerdere kaanten. Ja en zo goj an ’t opbouwen”.
Een kerkien en dikke iekenbomen
Waor geniet jij het miest van tiedens de veurstelling? “Waor ik van geniet?”, zeg Harm, “Mia en ik waren hier twieenhalf jaor leden an de wandel en toen was het nog hiel pril dat idee van de Vlinderprinses. Wij luupen hier en toe zeg ik tegen Mia: eigenlijk is dit wal een hiele mooie plek um hier te speulen: het kerkien van Zweel mooi op de achtergrond en die dikke iekenbomen. Vlakbij de plek van de opgraving, waor het echt gebeurd is. Toen vleugen der ok veul vlinders op dat moment. En toen was ’t nog gewoon bouwlaand en now is ’t een geweldig theater met ’n fantastisch decor waor van alles gebeurt. Waor mèensen mien teksten oetspreekt, waor figuren rondloopt die eerst niet bestunden, dat bint now bestaonde figuren!” Lachend voegt e der aan toe: “Het komp allemaol oet mien dikke doem! Wetholder Hadders, Aorend Baks, de familie Loludi.”
De veurbereiding en het totale plaatie
En wat doe jij now veurofgaond an zun veurstelling. Hoe bereid jij je veur? Harm: “ik moet aaltied alles even klaor hebben liggen: mien map en mien tillefoon. As dat klaor is, vin ik het heerlijk um even tussen de speulers deur te lopen, even met ze proten, even met die en even met die, misschien een anwiezing of even priezen mooi daon. Ik denk daj daor meer met bereikt. Even naor ’t veld lopen, want straks giet ‘t gebeuren”
En waor möt het publiek veural op letten, vin jij? “Het publiek möt zölf ok een beetie fantasie hebben dat wij in 1952 bint en daor is niet veul veur neudig. Want wij hebt die mooie dörsmesien. Alles tot in de kleinste details is 1952”. Hij voegt er nog even an toe: “Ik kan mij argeren as er dan beveurbeeld koorleden oet 1952 met de mobiele tillefoon nog even een opname gaot maken. Dat kan niet”. En dan: “Het is een totaal plaatie met fantastische muziek, mooie teksten, mooie attributen en daor kan ik gigantisch van genieten”.
Traonen
En wanneer bin i’j dan geraakt? “Ik wuur geraakt toen ik veur de eerste keer die dörsmesien zag en heurde dreien en toen de eerste keer het orkest inzette en daorna het koor der bij. Dat idee ha’k al hiel lang um dat een keer te doen. En toen ik dat veur de eerste keer heurde, rolden mij de traonen over de wangen. Dan kan ‘k niet meer proten, dat vin’k zoo mooi. En liedties as ‘Mamme’. Het is even stil.. Harm schöt vol: “Prachtig zoas een Martije dat zingt, och jong… Ok Josh die daor zit met zien wanhoop en dan de Bachachtige Mattheusmelodie van ‘Erbarme dich’. Dat giet je deur marg en bien. Dat vin’k zo mooi”. Hij wordt er nog even weer stil van. “En dan die mooie kleuren. Dat kuj bedenken, mar dat dan ok een hiele ploeg kerels zun lift in mekaar zet. Die zit er aovends bij! Ik kan ’t wal bedenken mar hoe oj dat dan maken moet. Ik ben gien techneut.”.
De zachte kaant
Der bint bij meerdere dielnimmers die bij de veurstelling an mèensen denkt die heur dierbaar bint. Heb jij dat ok? Harm zeg daorvan: “Ja, bij ‘Mamme’ denk ik niet iens zo zeer an mien eigen mamme. Mar as ik an mien eigen mamme denk, schiet ik wal vaak vol. Toen ik het lied schreef, was het verhaal dat zij heur mamme mist en ik weet niet iens of ik de tekst al klaor har toen mien eigen mamme kwam te overlieden”. Dan lachend; “ik heb ok wal figuren in Slien die een stopwoord hebt en dergelijke”.
Wat hoop jij dat mensen tegen je zegt as ze het zien hebt? “Dat ze ontroerd bint, under de indruk en dat ze de sfeer van 1952 pruuft en dat ze de bosschup begrepen hebt”.
Wat is dan die bosschup? “Ja, je kunt het mekaar wal moeilijk maken en op je strepen gaon staon. Ik vin dat en ik denk er zo over, mar je hebt ok allemaol je zachte en je vriendelijke kaant. Kinder speult met mekaar en hebt de dikste lol, mar aj 40 jaor wieder bint, dan is ’t die kan niet met die en die hef daor ruzie met en waorum as kind dan niet? Umda’j veul onbevangener bint, je zit niet zo vol met veuroordielen en daorum laot ik ze allemaol weer kind worden”.
Wat zuj nog geern ies willen maken?
“Ja, ik wil nog wal ies weer wat schrieven”. Hej ideeën? Hiel veul bint vast neisgierig wat giet e now weer maken? Hef Harm een idee? Harm: “Ik heb er wal ies over dacht, dit is een gigantische organisatie. Het veurdiel is dat er veul mèensen bint die wat kunt. Het naodiel is dat hoe meer volk oj met te maken kriegt, hoe meer der ok zeurd wordt. Der is ok wal een hoop gedoe vaak. Ik denk dat as ik ies weer wat gao doen, da’k iets kleinschaliger gao doen. Inmiddels ken wij hiel veul mèensen die van alles kunt mar da’k dan op de man of vrouw of vraog of die de rol wil speulen. Daw iets gerichter gaot vraogen. Mar wat precies, dat wee’k nog niet”. Lachend: “Ik moet eerst nog een oldejaorsconference schrieven met Roelof”.
Wat weet wij nog niet van je?
“Ik ben een mensen-mens. Ik heb een verschrikkelijke hekel an ruzie en an mèensen die kwaod op mekaar bint. Dat wil niet zeggen da’k iederien mar leuk en aorig vin. Ik kan mij argeren an mèensen en situaties. Mèensen die meerdere stukken van mij speuld hebt, moet mien karakter der een beetie oet kunnen vissen. Ik hol van humor en van gezellige dinger. Ik vin het mooi um daor wat ’n mix van te maken. Dat doe’k met Roelof ok. Hiel serieuze dingen mar ok beulen van ’t lachen.
Wat zuj nog ies willen doen? “Ja, och, ik ben ’n tevreden mèens. Ik zul ok best ies zölf weer in ’n tenielstuk willen speulen. Ik vin het elke keer weer hiel biezunder dat mèensen met mien bedenksels zöch zo inspant um daor wat moois van te maken. Ik vin het hiel biezunder dat hier een Aorend Baks löp! Die bestun twie jaor leden nog niet!
Tot slot zeg Harm: “Ik bin de miest beveurrechte man van de hiele tribune. Ik zit op de regieplek bij de jongens van de techniek. Jan möt nog een keer dirigeren. Mar ik zit heerlijk te genieten van alles wat ik bedacht heb en wat hiel veul mèensen veur mij in mekaar flanst. Dat is toch fantastisch. Daor wo’k host bescheiden van”.
Tekst: Gienus Woldring
Kopfoto: Ton Trompert